Zeka gelişimini neler etkiler?
– Eğitim; – sosyo-ekonomik durum; – öğrenme ve gelişim kaynaklarına erişim; – beslenme; – genel fiziksel sağlık. Belirli bir genetik varyanta sahip olmak zeka anlamına gelmez. Aynı zamanda çevresel koşullara da bağlıdır. Buna genetik esneklik denir.
İlginç bir şekilde, bu genetik ilişkilerin birçoğu belirli popülasyonlara özgü olabilir ve diğer gruplarda her zaman kopyalanmayabilir. Genetik faktörler çevre ile etkileşime girer. Bu etkileşim, gen-çevre etkileri de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde kendini gösterebilir; belirli bir genetik varyantın zeka üzerindeki etkisi çevresel koşullara bağlı olarak artabilir veya azalabilir.
Deha veya olağanüstü yetenek ve zeka genellikle kalıtsal bir şey olarak görülür. Genetik ve psikoloji alanındaki araştırmalar dehanın kısmen genler tarafından belirlenebileceği fikrini desteklemektedir. Ancak dehanın ne kadarının kalıtsal olduğu konusundaki tartışma hala açık. Kalıtsal faktörler bulmacanın yalnızca bir parçası olabilir.
Dehanın gelişiminde eğitim, kültür ve sosyal çevre gibi dış etkenler de önemli rol oynamaktadır. Dış faktörlerin önemini vurgulayan, ortalama ve hatta zor geçmişlerden gelen parlak insanların örnekleri var. Eğitim ve sıkı çalışma, bazı durumlarda kalıtsal avantajların eksikliğini telafi edebilir. Yani dehanın kalıtsal kökleri olsa da, kişinin başarısını belirleyen tek faktör bu değildir. Genetiği çaba ve dış etkilerle birleştirmek, dehanın kökenleri ve gelişimi hakkında daha eksiksiz bir tablo ortaya çıkarabilir.
