PORT Doğu Afrika’da Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD) üye ülkeleri liderleri, Sudan’da 8 aydır devam eden savaşı görüşmek üzere toplandı.
Cibuti’de düzenlenen olağanüstü zirveye, Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, Cibuti Cumhurbaşkanı İsmail Ömer Guelleh, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, Kenya Cumhurbaşkanı William Ruto, IGAD Genel Sekreteri Workneh Gebeyehu ve Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Musa Faki’nin yanı sıra ABD, Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği (AB) temsilcileri katıldı.
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, zirvede yaptığı konuşmada, ülkesindeki savaşın durdurulması için IGAD, Sudan’a komşu ülkeler ve Suudi Arabistan-ABD tarafından geliştirilen girişimleri ve her türlü çabayı memnuniyetle karşıladıklarını belirtti.
Burhan, “İsyancılar (Ordu ile nisan ortasından beri çatışan Hızlı Destek Kuvvetleri-HDK) Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde 11 Mayıs 2023’te imzalanan ‘Cidde İnsani İlkeler Bildirgesi’ni yerine getirseydi kriz barışçıl, erken ve gerçek bir şekilde sona erecekti.” ifadesini kullanarak, HDK’nin savaşı durduracak siyasi iradeye sahip olmadığını belirtti.
“Ulusal ve kolektif sorumluluk görevim, bölge içinden ve dışından ve hatta Afrika kıtası dışından devam eden silah tedarikinin temsil ettiği mevcut krize yönelik dış müdahale tehlikesine karşı uyanık olmamızı gerektiriyor.” diyen Burhan, yakın ve uzak bazı komşu ülkelerden paralı askerlerin gelmeye devam etmesinin, savaşın uzamasına yol açtığını söyledi.
“Ülkenin iç işlerine her türlü yabancı müdahale reddediliyor”
Burhan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Barışçıl bir çözüm için öncelikler; sivil tesislerin ve vatandaşların evlerinin tamamen boşaltılması, ateşkesin sağlanması, isyancı güçlerin üzerinde anlaşılan bölgelerde toplanması, ihtiyaç sahibi herkese acil insani yardım ulaştırılmasına engel olan her şeyin ortadan kaldırılması. Bunun ardından geçiş döneminin yönetilmesi ve genel seçimlerin yapılması konusunda ulusal bir fikir birliğine varmak için saf milli iradeye dayalı kapsamlı bir siyasi sürecin başlatılmasıdır.”
Sudan’ın egemenliğini, bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve halkını koruma ilkelerine uyulması gerektiğini ve ülkenin iç işlerine her türlü yabancı müdahalenin reddedildiğini vurgulayan Burhan, askeri güç kullanımını tekeline alan tek bir milli ordunun varlığı meselesinin vazgeçilemeyecek bir konu olduğunun altını çizdi.
Burhan, “IGAD, Sudan gerçekliğini anlamaya en yakın kuruluş olduğundan çözümde temel bir rol oynayabilir.” dedi.
Sudan iç savaşı
Sudan ordusu, paralel bir ordu gibi davranması nedeniyle tehdit olarak gördüğü HDK’nin, askeri ve güvenlik reformu kapsamında 2 yıl içinde tamamen orduya entegresini istemişti.
HDK’nin ise sivil hükümetin ardından yaklaşık 10 yıla yayılan bir süreçte bunu kabul edebileceğini açıklamasıyla başlayan söz savaşı ve gerginlik, 15 Nisan sabahı taraflar arasında başkent Hartum ve çeşitli şehirlerde silahlı çatışmaya dönüşmüştü.
HDK, 15 Nisan’da patlak veren iç savaş öncesinde sisteme entegrasyonu henüz tamamlanmamış askeri bir güçtü. Sudan hükümeti, uluslararası topluma HDK’yi “terörist grup” olarak kabul etmesi çağrısında bulunmuştu.
Sudan’da taraflar, başkent Hartum’un yanı sıra ülkenin batı ve güneybatısındaki 9 eyalette ağır silahlarla çatışmayı sürdürüyor.
BM’ye göre, çatışmalar sonucu 12 binden fazla kişinin öldüğü, 33 binden fazla kişinin yaralandığı Sudan’da, nüfusun yaklaşık yarısına denk gelen 25 milyon kişi insani yardıma muhtaç hale geldi.
Sudan’da yaklaşık 6,8 milyon kişi ülke içinde yerinden edildi veya komşu ülkelerde güvenlik arayışıyla evlerinden kaçtı.
