AB’ye ihracata ‘orman’ kriteri
Mithat Yurdakul / ANKARA – Avrupa Birliği’nin (AB) hazırladığı Ormansızlaşmanın Önlenmesi Tüzüğü (EUDR) ile 30 Aralık 2024 itibarıyla ormanların bozulmasına sebep olan soya, sığır eti, palm yağı, ahşap/ağaç ürünleri, kakao, kauçuk, kahve ve bunlardan elde edilen çikolata, mobilya, lastik, deri gibi ürünlerin AB pazarına girişinde, orman bozulumuna yol açmadığı yönünde beyan zorunlu hale gelecek. Bu kapsamda, AB pazarına arz edilen mallara yönelik ürün, üretici, üretim yeri koordinatları gibi bilgiler, pilot çalışması tamamlanan bilgi sistemine girilecek. Türk üretici ve tedarikçileri doğrudan sisteme giriş yapmayacak, beyanda bulunacak operatör veya tacirlere, bilgi ve belge temin etmekle mükellef tutulacak.
Risk değerlendirmesi
AB’nin bilgi sisteminde, üretim bölgesine ilişkin bilgiler zorunlu olurken, tüm ülkeler, ormansızlaşma seviyelerine göre risk değerlendirmesine tabi tutulacak. Mevzuat kapsamında tüm ülkeler, ormansızlaşma seviyelerine göre risk değerlendirmesine (benchmarking) tabi tutularak, risk seviyesine (düşük yüzde 1, standart yüzde 3, yüksek yüzde 9) göre denetim sıklığının belirlenmesi sağlanacak. Bu kapsamda, Avrupa Komisyonu tarafından risk değerlendirmesi çalışması başlatılırken, mevzuatın uygulamaya geçeceği 30 Aralık 2024 tarihine kadar çalışmanın tamamlanmaması halinde tüm ülkeler “standart” risk kategorisinde yer alacak. Düzenlemenin uygulanmasına yönelik detaylar, Avrupa Komisyonu tarafından üzerinde çalışmaları süren ve bu ay sonunda yayımlanması öngörülen kılavuz ile netleşecek. Kılavuzda ormansızlaşma riski analizi süreci kapsamında ne gibi belgeler istenebileceği, risk analizinin nasıl yapılacağı, ürün bazlı ormansızlaşmanın tespit edilmesine yönelik veriye nasıl ulaşılacağı konularına yer verilecek.
Uydudan takip
Google Cloud ve Google Earth tarafından desteklenen Tracemark platformu da tedarik zincirinde ormansızlaşmaya ilişkin verilerin temin edilmesini sağlayarak, ormansızlaşmaya yol açmayan ürünlere ilişkin tedarikçilere erişim sağlanacak. Bu süreçteki yardımcı uygulamalardan birisi de “Treemap” olacak. Treemap özellikle palm yağı, selüloz ve kağıt ürünlerinde ormansızlaşmanın izlenmesini sağlayan bir uydu aracı olarak, söz konusu ürünlerde sürdürülebilir tedarik zincirlerinin dijital olarak tespit edilmesini sağlıyor.
